Қазақтар ақша табудың күмәнді схемаларына инвестиция салуды жалғастыруда. Үлкен пайда туралы уәделерге алданып, адамдар миллиондаған доллар инвестициялайды, көбінесе активтерді сату немесе несие алу арқылы. Биылдың өзінде 68 қылмыстық іс қаралып, 20 миллиард теңгеден астам шығын келтірілген. Алданған инвесторлар жиі жасырын схемаларға тап болады.
Үлкен пайда туралы уәделерге алданып, адамдар тәуекелдер туралы ойланбастан миллиондаған доллар инвестициялауға дайын. Жеңіл ақшаның елесін кейде тек қаржылық шығындар мен көңілсіздіктер қалдырып, ақылға қонымды әсер қалдырады. Биылдың өзінде қаржылық қадағалау органы қаржы пирамидаларына қатысты 68 қылмыстық істі 20 миллиард теңгеден астам шығынмен аяқтаған. Инвесторларға 13 миллиард теңгеден астам қаражат қайтарылды. Осылайша, үлкен қаржылық пирамидалардың бірі EOLUS компаниясының шулы атауымен жасырылды. Ұйымдастырушылар жаңартылатын энергия көздеріне инвестиция салу желеуімен орасан зор пайдаға уәде беруде. Бірақ қазақстандықтардың ақшасы ұйымдастырушылардың қалтасына ғана түседі.
Андрей Давыдов, АФМ алдын алу және аналитикалық дамыту бөлімінің басшысы: «Тағы бір жоба, Қытайдан келген ұйымдастырушылар қазақстандықтарды тарту арқылы фармацевтикалық фабрикалар мен дәрі-дәрмек өндірушілердің құрылысына инвестиция салуды ұсынды. Ең төменгі жарна 200 мың, кірісі 700% дейін, бонустар әрбір тартылған инвесторға беріледі. Бірақ ақшаның орнына көп мөлшерде ауа жиналды. Шетелге криптовалюталар жіберілді. 2500 азамат алданып, алаяқтарға 3 миллиард теңгеден астам ақша берген. Ұйымдастырушылар қылмыстық жауапкершілікке тартылды».
Жыл басынан бері интернет кеңістігінде 47 қаржы пирамидасы бұғатталды. Әлеуметтік желілердегі 300-ге жуық чат жабылды, оған 2 миллионға жуық қатысушы – әлеуетті инвесторлар қатысты. Сонымен бірге қаржылық пирамиданың қалай анықталатынының айқын белгілері бар.
Андрей Давыдов, АФМ алдын алу және аналитикалық даму бөлімінің басшысы: «Адамдар көбінесе жалғыз үйін сатып, көлігін сатып, несие алып, күмәнді жобаларға ақша салады. Егер сізге жыл сайын немесе одан да көп 100% берілсе, бұл туралы ойлану керек. Екіншіден, тұтынушыларды көбірек тарту қажет. Үшіншіден, жұмыс берушімен жеке кездеспегеніңізге қарамастан, Интернетте белсенді түрде жарнамалаңыз. Төртіншіден, компания Қазақстан Республикасында тіркелмеген немесе жақында тіркелген, бірақ лицензиясы жоқ. Лицензиаттардың тізімі Қаржы нарығын реттеу және дамыту жөніндегі уәкілетті органның сайтында жарияланған. Құқықтық қамтамасыз ету жоқ (келісімшарт немесе тараптардың міндеттемелерінсіз жасалған). Депозиттер қолма-қол ақшамен, криптовалютамен немесе банктік айналып өту төлем жүйесі арқылы қабылданады».
AFM сонымен қатар компанияда қаржылық пирамида белгілерін тексеруге мүмкіндік беретін «Baiqa, piramida!» Telegram ботын іске қосты. Мамандар қазақтарды сақтыққа, тез байыймыз деген уәдеге сенбеуге шақырады. Жеңіл ақша жиі үлкен шығындарға әкеледі, сондықтан кез келген қаржылық жоспарларды мұқият тексеріп, эмоцияларға берілмеу маңызды.